Terapia integracji sensorycznej

Integracja Sensoryczna (SI z j.ang. sensory integration) jest to proces, w którym mózg otrzymane ze wszystkich zmysłów informacje segreguje, rozpoznaje, interpretuje, łączy ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiadając właściwą reakcją na wymagania płynące ze środowiska.
Twórcą Integracji Sensorycznej była Jean Ayres - amerykańska psycholog, pedagog specjalny i terapeutka zajęciowa. Pracując z dziećmi z opóźnieniami psychoruchowymi, trudnościami w nauce oraz uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego zauważyła, że systemy zmysłowe tych dzieci nie funkcjonują prawidłowo. Mówiąc o zmysłach nie miała na myśli jedynie wzroku, słuchu, węchu i smaku. Według terapeutki najistotniejsze znaczenie dla rozwoju mają następujące systemy zmysłowe:
• system przedsionkowy (równowagi),
• system proprioceptywny (czucia głębokiego),
• system dotykowy.
Systemy te rozwijają się już w okresie płodowym i są zintegrowane z pozostałymi, rozwijającymi się później zmysłami. Są nazywane bazowymi systemami sensorycznymi, ponieważ stanowią dla rozwijającego się dziecka bazę do wykształcenia się u niego samokontroli, umiejętności motorycznych, a w późniejszym etapie rozwoju - zaawansowanych funkcji uczenia się.
Jeśli układ nerwowy ma trudność w sposobie odbierania, organizowania i wykorzystywania informacji sensorycznych, w wyniku czego codzienne funkcjonowanie dziecka staje się nieefektywne, to wówczas mamy do czynienia z zaburzeniami integracji sensorycznej zwanymi również zaburzeniami przetwarzania sensorycznego (SPD z j.ang. sensory processing disorder). Następstwami dysfunkcji integracji sensorycznej mogą być problemy społeczne, emocjonalne oraz trudności w rozwoju motorycznym.
By poprawić organizację pracy mózgu lub ją przeorganizować stosujemy w pracy
z dzieckiem terapię (terapia metodą SI), która polega na odpowiednim doborze zabaw
i ćwiczeń ruchowych, w których dziecko doświadcza zróżnicowanych bodźców sensorycznych. Terapia ma przyczynić się do lepszego i sprawniejszego porządkowania informacji sensorycznych, tak by ułatwić dziecku ich celowe wykorzystanie.
Terapia integracji sensorycznej jest bardzo atrakcyjna dla dzieci, ponieważ prowadzona jest w konwencji zabawy. Różnorodność technik oraz odpowiedni sprzęt, ciekawe pomoce edukacyjne i zabawki wyzwalają w dziecku ogromną radość, motywację i chęć do działania.

Warto skonsultować się ze specjalistą, jeśli dziecko:
• ciągle jest w ruchu lub też wszystko robi bardzo wolno, szybko się męczy i zniechęca,
• poszukuje intensywnych doświadczeń i stymulacji zmysłowych.: kręci się w kółko, upada, obija się o przedmioty; może być w tym zmienne, tzn. nadmierna reaktywność przeplata się z obniżoną reaktywnością,
• rozprasza się, wycofuje przed dotykiem, unika przedmiotów o szczególnej strukturze, niektórych ubrań, potraw; przejawia reakcje lękowe na czynności i zabawy motoryczne np.: zabawy na placu zabaw (zjeżdżanie ze zjeżdżalni, huśtanie się, kręcenie na karuzeli, jazda na rowerze czy hulajnodze), jest wrażliwe na hałas, czuje dyskomfort w zatłoczonych miejscach; cechuje go wybiórczość pokarmowa; jest wrażliwe na zapachy i różnorodne smaki,
• widoczne są problemy w zakresie rozwoju motorycznego, ma trudności
z koordynacją, wydaje się być mało zgrabne, niezdarne, ma kłopoty w zakresie samoobsługi, charakteryzuje niski poziom umiejętności równoważnych; trudność sprawia mu wykonywanie nowych, złożonych czynności
• ma problemy z koncentracją uwagi, szybko się rozprasza,
• jest impulsywne, nie potrafi się uspokoić, ma trudności w zakresie samokontroli, nie potrafi przewidzieć skutków własnych działań, ma trudności z wykonywaniem poleceń; często w zachowaniu pojawia się złość, a nawet agresja lub wycofanie
• wydaje się być leniwe, znudzone; może unikać zadań, być uparte.

Warto przeczytać:
L.J. Miller, Dzieci w świecie doznań.
C. Kranowitz, Nie-zgrane dziecko w świecie gier i zabaw.
C. Kranowitz, Nie-zgrane dziecko.
V. Mass, Uczenie się poprzez zmysły.
Z. Przyrowski (red.), Trenuj mózg poprzez ruch.

Agata Bakalarska
terapeuta Integracji Sensorycznej, oligofrenopedagog

Na podstawie:
A. J. Ayres, Dziecko a integracja sensoryczna.
L.J. Miller, Dzieci w świecie doznań.
V. Mass, Uczenie się poprzez zmysły.
Z.Przyrowski, Integracja Sensoryczna. Teoria, Diagnoza, Terapia.
C. Kranowitz, Nie-zgrane dziecko.
J. Koomar, C.Kranowitz, S.Szklut, L.Balzer-Martin, E.Haber, D.I. Sava, Integracja Sensoryczna.